“Bir gün insanoğlu tayyaresiz de göklerde yürüyecek, gezegenlere gidecek, belki Ay’dan bile haber yollayacaktır. Bize düşen görevse bu konuda fazla geri kalmamayı temindir.”
Gazi M. Kemal ATATÜRK
Bu yazımızda Cumhuriyetimizin Kurucusu Gazi M. Kemal ATATÜRK’ün bu sözlerde ifadesini bulan vizyonla Türk mühendisler tarafından tasarlanan ve 2012 yılında fırlatma operasyonu gerçekleştirilen GÖKTÜRK-2 askeri gözlem uydusunun hikayesini sizlerle paylaşacağız.
Göktürk-2’ nin yörüngeye gönderilmesine bölgedeki tepkiler nelerdi?
İkinci Dünya Savaşı sonrası gelişen Havacılık ve Uzay sanayii, Soğuk savaş ile birlikte hat safhada bir gelişim gösterdi. Bu gelişim savaş sahasındaki muharebeyi hava araçları ve hatta uzaya taşıdı. Büyük ekonomilere ve dolayısıyla güçlü ordulara sahip ülkeler İstihbarat uydularıyla sahadaki elemanlarının operasyon yeteneklerini hat safhaya çıkardı.
Yazımıza giriş yaparken Türkiye Cumhuriyeti Kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ ün hayatının son yıllarında bu teknolojinin getirdiği avantaj ve önemini nasıl ifade ettiğini fark ettik.2007 yılında üretime başlayıp 2012 yılında yörüngeye fırlatıldığı yıllarda Dünyada kendi uydusunu üretip yörüngeye yerleştirebilen ülke sayısı bir elin parmaklarını geçmiyordu. İçinde bulunduğumuz coğrafyanın stratejik konumunu göz önünde bulundurunca istihbarat önemli bir etmen haline geliyor. Bölge devletleri başta İsrail olmak üzere İran, Suriye, Rusya gibi ülkelerin yönetimleri Türkiye Cumhuriyeti’nin Yüksek Çözünürlüklü Uydu Teknolojisine sahip olmasını yanlış ellere düşebileceği çekincesi ile karşı çıktı. Dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin egemen bir devlet olduğunu belirterek bu devletlerin itirazlarını reddetti. Türkiye’nin bu şekilde yüksek çözünürlüklü istihbarat uydularını tasarlama, geliştirmek, üretmek ve fırlatmak yönündeki kararlarına karşı bölge devletlerinin girişimlerine müsaade edilmeyeceğini belirtti.
Göktürk-2’in anlaşması ve proje süreci nasıl işledi?
Göktürk-2, sözleşmesi yerli geliştirme olarak 2007’de imzalandı, “yerli” ve “milli” sıfatlarını sonuna kadar hak ederek Türk bilim adamı ve mühendisleri tarafından üretildi. 2012 yılında fırlatma operasyonu gerçekleştirilen Göktürk-2; Türkiye’nin özgün olarak geliştirdiği ilk yüksek çözünürlüklü yer gözlem uydusu olma unvanına sahip bir sistemdir.
TÜBİTAK Kamu Kurumları Araştırma Geliştirme Projeleri Destekleme Programı (SAVTAG-1007) programı kapsamında Göktürk-2 Proje Sözleşmesi; T.C. Milli Savunma Bakanlığı, TÜBİTAK Başkanlığı, TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş.) ve TÜBİTAK UZAY İş Ortaklığı arasında 13 Nisan 2007 tarihinde imzalar atılmıştır. Ardından 1 Mayıs 2007 tarihinde de yürürlüğe konulmuştur. Göktürk-2 Sistemine ilişkin tasarım, üretim ve test aşamalarındaki bütün mühendislik faaliyetleri yerli ve milli olarak gerçekleştirilmiştir.
Göktürk-2’in teknik hikayesi ve özellikleri nelerdir?
2007 yılında TÜBİTAK Kamu Kurumları Araştırma Geliştirme Projeleri Destekleme Programı (SAVTAG-1007) programı kapsamında imzalanan sözleşme sonrasında AR-GE faaliyetlerine başlanan Göktürk-2 Projesinde; TÜBİTAK UZAY ve TUSAŞ ortaklığı ön plana çıkmıştır. İki ana yüklenicinin bulunduğu NİK Sistem gibi birçok alt yükleniciye de yetenek kazandırmıştır.
Projede, TUSAŞ mühendislik proseslerini yönetirken TÜBİTAK UZAY Projenin bilimsel tarafında büyük iler başarmışlarıdır. TUSAŞ tarafından Göktürk-2 Uydusuna yönelik yürütülen faaliyetler:
- Uydu Yapısal Sistemi tasarımı, analizi, üretimi ve testi
- Uydu Isıl Kontrol Sistemi tasarımı, analizi, entegrasyonu ve testi
- Uydu Yönelim Yörünge Belirleme ve Kontrol Sistemi tasarımı, uyduya entegrasyon ve testleri
- Sistem yerleşimi tasarımı
- Uydu kablolama tasarımı, üretimi ve uyduya entegrasyonu
- Entegrasyonu
- Yönelim Belirleme ve Kontrol Ara yüz elektroniği tasarımı, üretimi, uzay yeterliliğinin gösterilmesi, uyduya entegrasyonu ve testleri
- Uydu Modelleri* montajı (* 1YYM, 2YM ve 3UM)
- TUSAŞ tesislerine kurulan ölçüm sistemi altyapısı ile uydu modeli kütle özellikleri ölçümlerinin gerçekleştirilmesi (YYM, YM ve UM)
- Uydu Modelleri yapısal (statik, titreşim, akustik) testleri (YYM, YM ve UM)
- Uydu Modelleri ısıl testleri (YM ve UM)
- TUSAŞ tesislerine kurulan ve uydu ısıl testlerinin gerçekleştirildiği Isıl Vakum Odası’nın işletime alınması
- Uydu Modelleri hizalama ölçümleri (YM ve UM)
- Uydu Modelleri güneş paneli açılma testleri, test düzeneğinin tasarımı, üretimi ve doğrulanması (YM ve UM)
- Uydunun fırlatma aracı ile uyumluluk yönetimi
- Uydu Yeterlilik Modeli şok testi (YM)
- Uydu Uçuş Modeli entegrasyonu ve işlevsel testleri
- Entegre Lojistik Destek
- Uydunun, uzay koşullarındaki ısıl benzetimini yapacak milli ısıl analiz yazılımının geliştirilmesi
TUSAŞ resmi sitesinde bu şekilde listelenmiştir.
Göktürk-2 Uydusu, fırlatılacağı yer olan Çin’ e sevkiyatı yapılmadan önceki testlerini TUSAŞ tesislerinde tamamlanmasının ardından yola çıkmıştır. Fırlatma Prosesi için Göktürk-2 Projesi için Çin Halk Cumhuriyeti Jiuquan Fırlatma Merkezi kullanılmıştır.
Göktürk-2 Uydusu 18 Aralık 2012 tarihinde Türkiye saati ile 18:13’te Çin’den uzaya fırlatılmıştır. Fırlatma anından 12 dakika sonra bu güne kadar görev yaptığı yörüngeye yerleşen uydu, saatler 19:39’ u gösterdiğinde ilk sinyalini göndermiştir. Buna müteakiben uydu devreye alınmıştır ve Göktürk-2 Uydusu tarafından çekilen görüntüler, Ankara’da bulunan yer istasyonuna indirilmeye başlanmıştır.
Uzay ve uydu sistemlerine yönelik teknoloji, uzman insan gücü ve alt yapı geliştirilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının gözlem ve araştırma ihtiyaçlarının milli imkân ve kabiliyetlerle karşılanması hedefi ile yerli ve milli imkanlarla üretilen ilk gözlem uydumuz 5 yıl görev ömrüyle yörüngede bayrağımızı böylelikle dalgalandırmaya başlamış oldu.
Görev yörüngesinde attığı 15.000’in üzerinde tur ile 7 yaşını dolduran Göktürk-2 Uydusu yetkilileri bile şaşırtarak hala aktif olarak görevde yörüngemizde gözlem yapmaya devam ediyor.
Göktürk-2’ ye ait temel teknik özellikler aşağıdaki tabloda sizler için derlenmiştir.
Uzay Ve Uydu Teknolojisinde Türkiye Yazı Dizisi’ nin bu yazısında Göktürk-2 Uydu platformunu teknolojik, stratejik ve siyasi yönden ne kadar önemli olduğunu birlikte inceledik. Yazımı buraya kadar okuduğunuz için siz değerli okurlarımıza teşekkür ediyorum. Eğer sürçülisan ettiysem affola. Savunma Sanayi’sinin son gelişmelerinden uzak kalmamak için bizi takibe devam etmeniz dileğiyle bir sonraki yazıda görüşmek üzere…
BASIN BÜLTENLERİ VE GÖKTÜRK-2 HAKKINDA KAYNAK ALINABİLCEK SİTELER
https://www.tai.com.tr/haber/ilk-milli-gozlem-uydumuz-gokturk-2-firlatmaya-hazir
https://www.tai.com.tr/urun/gokturk-2
http://www.nik.com.tr/content_sistem_uydu.asp?id=34
http://uzay.tubitak.gov.tr/tr/projeler/gokturk-2
