GPS VE KÜRESEL UYDU SİSTEMLERİ
GPS hepimizin duymuş olduğu bir uydu sistemidir. Günlük yaşamda hayatımızı kolaylaştırmasının yanı sıra sivil ya da askeri araçlarımızın da güvenli bir şekilde bir yerden bir yere hareket etmesini de sağlamaktadır. Örnek vermek gerekirse gemilerimizin uçaklarımızın konumlarını GPS yardımıyla doğru bir şekilde tespit etmek ve onları doğru yöne hareket ettirmek mümkündür; ayrıca insansız araçlar dediğimiz sınıf da GPS yardımıyla kontrol edilmektedir. Peki nedir bu GPS ? Dünyada ki tek küresel uydu sitemi midir?
GPS (Global Positioning System) (Küresel Yer Belirleme Sistemi)
GPS’in asıl kuruluş amacı askeri ihtiyaçlardan kaynaklanmaktadır. GPS alıcıları yön bulmakta, askeri çıkartmalarda ve roket atışlarında kullanılmak üzere yapılmıştır. Fakat ABD’nin 1980’lerde GPS’i sivil kullanıma açmasıyla GPS hayatımızın vazgeçilmezleri arasına girmiştir. Günümüz de ise birçok gemimiz uçağımız İHA’larımız GPS sayesinde güvenli bir şekilde kumanda edilmektedir.
GPS 3 ana bölümden oluşmaktadır; 24 uydudan oluşan uzay bölümü, uydu kontrol istasyonlarının bulunduğu kontrol bölümü ve GPS alıcılarının bulunduğu kullanıcı bölümü. Dünya üzerindeki bir GPS alıcısının her zaman en az 4 adet uyduyu görebileceği şekilde yerleştirilmişlerdir ve her bir uydu çok düşük radyo sinyalleri yayarlar ve yeryüzünde ki GPS alıcıları da bu sinyalleri alırlar ve bu şekilde konum belirlenmiş olur. En basit tanımıyla GPS’in çalışma prensibi bu şekildedir. GPS, kapalı alanlar ve su altı gibi sinyallerin zor alındığı yerler dışında, dünyanın her yanında konum bulma konusunda başarılı bir sistemdir.
GLONASS (Globalnaya Navigatsionnaya Sputnikovaya Sistema)
(Küresel Uydu Konumlandırma Sistemi)
GLONASS, Sovyetler Birliği zamanında geliştirilmeye başlanmış olup 1990’larda Sovyetler Birliği’nin çöküşü ile sistem hayata geçirilememiştir. 2001 yılında Putin’in teknolojik gelişmelere vurgu yapmasıyla GLONASS tekrardan gündeme gelmiştir ve 2007 yılında GLONASS’ın halkın kullanımına açılmasıyla GLONASS da küresel sistemler arasında yerini almıştır.
GLONASS sisteminin çalışması için üç önemli bileşen bulunuyor. Birinci bileşen uydu ağıdır. Bunlar dünyanın etrafında eşit mesafelerde yerleştirilmiş uydulardan oluşmaktadır.
İkinci bileşen yer istasyonları. GLONASS uydu sisteminin çoğu yer merkezi Rusya, Brezilya, Küba ve Antartika’da bulunmaktadır. Bu merkezler, uyduların yönetimini sağlamaktadırlar.
Üçüncü bileşen ise kullanıcıların alıcı/vericilerilerdir. Bunlar, yer bilgisini uydulara gönderir ve onlardan geri bildirim alınmak suretiyle kullanıcılara navigasyon hizmeti verilmiş olur.
GALİLEO
Galileo, Avrupa Birliği tarafından üretilen bir uydu sistemidir. İlk uydusu 2005 yılında fırlatılan Galilo’nun kuruluş amacı askeri olmaktan ziyade sivil amaçlıdır. Galileo günümüz için yeni bir sistem olup geliştirilme ve iyileştirilme aşamasındadır. Geliştirilmesiyle beraber Galileo’nun GPS’e rakip olacağı öngörülmektedir.
Son olarak şunu da belirtmekte fayda var gps teknolojileri askeri açıdan stratejik öneme sahip olan teknolojilerdir. Hedeflerin tam isabetle vurulması, balistik füzelerin ve kıtalararası füzelerin yön tayini ancak gps uydularının kullanımıyla mümkündür. Son zamanlarda yaşanan İHA’ların radarların karartılması operasyonel zafiyete neden olmaktadır. Bu durum yerli teknolojilerin ne denli önemli olduğunun apaçık göstergesidir.
Ayşe Nur AKINCI
