“Su Altı Akustik ve Sonar Sistemleri alanında küresel oyuncu olarak ASELSAN su altı dünyasında geleceği şekillendiriyor.”
Son yıllarda yılında yapılmış değişik küresel sonar sistem Pazar analizlerinde ASELSAN küresel ana oyuncu ya da dikkat çeken oyuncu olarak adlandırılmaktadır [i]. Bunlardan biri olan “Sonar System-Global Market Outlook 2017-2026” raporunda sonar sistemleri pazarındaki ana oyuncular başlığında, Northrop Grumman, Thales ve Kongsberg gibi firmalarla birlikte ASELSAN da 14 ana oyuncu başlığı altında incelenmektedir. Bu değerlendirmelerin kriterlere dayalı ve derinlemesine yapılan “Sonar Pazarı” inceleme raporlarında olması dikkat çekicidir.
ASELSAN için küresel oyuncu nitelemesinin, sualtı akustik dünyasını yönlendiren bu raporlarda yer almasını sağlayan gerçeğin ardında geniş bir spektrumda yaptığı çalışmalar ve bu çalışmaları dayandırdığı bilgi birikimi, altyapı ve insan kaynağı kalitesi yer almaktadır.
ASELSAN sualtı akustik alanında ağırlıklı olarak faaliyet gösterdiği 10 yıllık süreç içerisinde, yurt içinde ve yurt dışında 16 ayrı denizaltı ile 20 ayrı suüstü platformu olmak üzere toplam 36 farklı platformda, 11 ayrı ASELSAN yerli ve özgün sualtı akustik sistemi için 33 teslimatı başarıyla tamamlayarak kullanıma sunmuş, 37 adedinde ise sözleşme takvimlerine uygun olarak çalışmalarına devam etmektedir.
Yine ASELSAN, denizaltı platformlarına özel 3 farklı sualtı akustik sistemini ihraç etmiş ve ülkemiz adına büyük bir başarıya daha imza atarak küresel oyuncu olmak motivasyonunu gerçeğe dönüştürmüştür.
Bu çalışmalar alçak frekanstan yüksek frekansa tüm sualtı akustik bandını kapsayan sonar sistemleri, sualtı seyir yardımcı sistemleri ve torpido karşı tedbirleri sistem ve ürünlerini içeren geniş bir spektrumda gerçekleşmiş, bu sayede sualtı alanında kapsamlı bilgi birikimi oluşturulmuştur. Bu bilgi birikimini ardında bu güne kadar 10 yılı geçen bir sürede yapılmış 1.250.000 saati aşkın tasarım iş gücü, yaklaşık 32.000 saat gölet, 25.000 saat deniz tecrübelerinden damıtılmış bilgi yer almaktadır. Bu bilgi birikimi tabi ki işin doğası gereği Akademik çevre ve Türkiye’nin alanında yetkin firmaları le yaptığımız işbirlikleri ile daha da genişlemiştir. Sualtı Akustik ve Sonar Sistemleri konusunda ASELSAN’da oluşturduğumuz bilgi birikimi sayesinde alçak frekans çekili dizinden torpido sonar başlığına kadar niş alanlar da dahil olmak üzere her ihtiyaca etkin ve süratli çözüm bulabilecek bir bilgi altyapısı hazır hale getirilmiştir.
Yukarıda belirtilen başarılar bilgi birikimi, alt yapı ve yoğun çalışmanın doğru harmanlanması ile gerçekleşmiştir. ASELSAN Türkiye’nin en iyi üniversitelerinden mezun mühendislerden oluşan 100’e yakın uzman personeli ile Türkiye’nin bu alandaki en geniş ve nitelikli kadrosu ile sualtı alanında çalışmaktadır. Ancak sualtı akustik alanındaki çalışmalarımız bu özel işgücü ile sınırlı kalmayıp arkasındaki 7000 kişilik ASELSAN varlığı ve sektör içi ve sektörler arası kooperatif AR-GE anlayışı ile ivmelenmekte ve geliştirme süreçlerinde hem zaman hem de maliyet avantajı yaratacak çözümler sunabilmektedir.
Bu sayededir ki ASELSAN’ın Ay Sınıfı Denizaltılarımıza İntersept Sonar gibi bir sistemi geliştirme, kalifikasyon ve üretim süreçleri dahil 9 ay gibi çok kısa bir süre içerisinde dünyaca ünlü rakibinden daha süratli ve daha uygun bir bedelle sağlayabilmesi mümkün olmuştur.
ASELSAN sualtı akustik alanına faaliyet göstermeye başladığı günden bu güne yatırımlarını uluslararası ölçekte ürün geliştirmeye uygun şekilde yapmaktadır. Ar-Ge, kalifikasyon ve üretim aşamalarında kullanılabilen Akustik Ölçüm Havuzu, ODTÜ Yalıncak Göleti’nde bulunan Açık Alan Akustik Test Sahası, basınç tankları ve çevre koşulları test imkanları başlıca altyapılardır.
Bunlara ilave olarak küresel oyuncu niteliğimizin artarak sürdürülebilir olması kapsamında sualtı sistem ve silahlarını geliştirme süreçlerinde ihtiyaç duyulabilecek azami test ve ölçüm düzeneğini içerisinde bulunduracak Sualtı Teknolojileri Geliştirme ve Test Merkezimizin Amerika ve İngiltere’deki örneklerine benzer şekilde geleceğin sualtı dünyasını şekillendirecek şekilde yakın-orta dönemde hizmete alınması planlanmaktadır.
Tüm bu insan gücü, donanım ve bilgi birikimi yeteneklerinin bir sonucu olarak sualtı akustik alanında faaliyet gösterdiğimiz son 10 yılda aşağıda belirtilen sistemleri Deniz Kuvvetlerimize teslim etmiş/etmekte ve bunun yanı sıra bir kısmının ihracatlarının yapmış olmanın haklı gurunu yaşıyoruz.
- KULAÇ İskandil Sistemi:
Suüstü gemilerinin iskandil ihtiyacının milli imkânlar ile karşılanması amacıyla 2010 yılında ASELSAN tarafından öz kaynaklar ile başlanan “Tek Işınlı İskandil” geliştirilmesi projesi 2011 yılında tamamlanmıştır. Aynı dönemde, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından açılan Denizaltı İskandil Sistemi tedarik ihalesi, yurtdışı önde gelen bir üretici firmaya karşı kazanılarak, KULAÇ İskandil Sistemi 4 adet Denizaltımıza entegre edilmiştir. Bahse konu sistem Endonezya denizaltısında kullanılmak üzere ihraç edilerek akustik alanında sistem seviyesi ihraç edilen ilk sualtı sistemi olarak ASELSAN tarihçesindeki yerini almıştır. KULAÇ Sistemi’nin sualtı ve suüstü versiyonları sözleşmeli projeler kapsamında yurt içinde ve dışında toplam 5 ayrı denizaltı ile 19 ayrı suüstü gemi platformuna entegre edilmiş/edilmektedir.
- Denizaltılar için Akustik Aldatıcı (DAKA) Sistemi:
ASELSAN ile Milli Savunma Bakanlığı arasında 2008 yılında imzalanan “Denizaltılar için Akustik Aldatıcı (DAKA) Projesi” sözleşmesi kapsamında, tamamen özgün olarak yurtiçi imkânlar ile gerçekleştirilen geliştirme ve üretim faaliyetleri 2014 Ekim ayında tamamlanmıştır. Bu proje ile Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterindeki tüm denizaltılarımız torpidolara karşı savunmada modern bir yeteneğe kavuşmuşlardır. Denizaltılar için Akustik Aldatıcı (DAKA) Projesi” kapsamında geliştirilen Akustik Aldatıcı ve Karıştırıcılar (ZOKA Dekoy Ailesi), proje kapsamında çoklu sayıda üretilerek denizaltı filomuzun kullanımına sunulmuştur.
- ZOKA Dekoy Ailesi:
ASELSAN tarafından milli olarak geliştirilmiş ZOKA-Akustik Torpido Karşı Tedbir Karıştırıcı ve Aldatıcıları için ilk yurt dışı siparişi Endonezya’dan alınmıştır. Endonezya bahriyesinin ihtiyacı kapsamında mekanik boyut ve akustik yetenekleri güncellenen ZOKA Dekoy Ailesi ASELSAN’ın dünya pazarına açıldığı akustik sistem alanındaki bir diğer ihracatı olmuştur.
- ZARGANA Denizaltı Torpido Karşı Tedbir Sistemi:
2019 yılında TESİD Yenilikçi Ürün Ödülünü alan ZARGANA; otonom çalışma ve hızlı reaksiyon yeteneği ile torpidolara karşı en üst düzey savunma sağlayan Denizaltı Torpido Karşı Tedbir Sistemidir. ZOKA hareketli akustik aldatıcı ve karıştırıcıların denizaltıların mukavim gövdesi dışından fırlatılmasını sağlayacak Lançer sistemi geliştirme çalışmaları tamamlanmış olup, sözleşme kapsamında envanterdeki 8 ayrı denizaltı platformuna entegre edilmektedir. Ayrıca ASELSAN tarafından milli olarak geliştirilmiş olan ZARGANA Torpido Karşı Tedbir Sistemi, STM A.Ş. ana yükleniciliğinde Pakistan Deniz Kuvvetleri envanterinde bulunan denizaltılara entegre edilmek üzere ihraç edilmektedir.
- HIZIR Suüstü Gemileri için Torpido Karşı Tedbir Sistemi:
Suüstü platformları için torpido karşı tedbir ihtiyacının milli imkânlar ile karşılanması amacıyla 2008 yılında ASELSAN tarafından öz kaynaklı “Suüstü Gemileri için Torpido Karşı Tedbir Sistemi (HIZIR)” geliştirme projesi başlatılmış ve geliştirmesi tamamlanarak kritik bir sistem ülkemize kazandırılmıştır. Geliştirme sürecinde 15’ten fazla deniz testi yapılan HIZIR Sistemi için performans testleri de başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. HIZIR Sistemi mevcut sözleşmeler kapsamında yurt içinde 9 ayrı platforma entegre edilmiş/edilecektir. Buna ek olarak Milgem İ-Sınıfı gibi yeni gemi inşa projeleri ve modernizasyon projeleri ile de bu sayının arttırılması hedeflenmektedir. Sistem, Torpido Tespit Dizininin sahip olduğu triplet (üçüz) hidrofon yapısı ile iskele/sancak belirsizliğini gemi manevrasına gerek duymadan anında çözen gelişmiş milli tespit, sınıflandırma ve konumlandırma algoritmalarıyla donatılmıştır.
- ASİST Denizaltı İntersept Sonar Sistemi:
Milli Savunma Bakanlığı’nın Denizaltı İntersept Sonar Tedariki İhalesi kapsamında 3 adet ASİST Denizaltı İntersept Sonar Sistemi 2018 yılının ilk yarısından itibaren denizaltılarımızın envanterine kazandırılmış olup, denizaltılarımızın harekâtlarına önemli destek sağlamaktadır. ASİST, sonar deniz biriminden, gemi içi birimlerine kadar bir bütün halinde değerlendirildiğinde denizaltılarımıza entegre edilmiş ilk milli sonar sistemi olma ünvanını da kazanmıştır.
- MATESS Mayın Tespit Sonar Sistemi:
ASELSAN öz kaynakları ile denizaltılar ve mayın avlama gemilerinde kullanılabilecek özelliklerde Mayın Tespit Sonar Sistemi (MATESS) geliştirilmiştir. Sistem uyumlandırılarak bir Mayın Avlama Gemimizin Tespit Sonarı Gemi İçi Birimleri modernize edilmesi amacıyla kullanılmıştır.
- PREVEZE Sonar Alt Sistemleri:
Şubat 2019 tarihinde SSB ile ASELSAN-STM-HAVELSAN-ASFAT İş Ortaklığı arasında imzalanan Preveze Sınıfı Denizaltı Yarı Ömür Modernizasyonu (Preveze-YÖM) Sözleşmesi kapsamında ASELSAN, her bir denizaltıdaki 6 farklı çeşit Sonar Sistemi’nin (Silindirik Dizin Sonarı (CAS), Pasif Mesafe Tespit Sonarı (PRS), Yanal Dizin Sonarı (FAS), Silindirik İntersept Dizini (CIA), Aktif Sonar (AOS) ve Öz-Gürültü Ölçme (ONA)) ıslak taraf (wet-end) birimlerinin modernizasyonunu gerçekleştirecektir. Mevcut sözleşme kapsamında milli olarak geliştirilen sistemler denizaltımıza entegre edilecektir.
- FERSAH Karinaya Monteli Sonar Sistemi:
Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ile imzalanan Barbaros Sınıfı Fırkateyn Yarı Ömür Modernizasyonu (Barbaros-YÖM) Sözleşmesiyle, ASELSAN tarafından son teknolojiye uygun olarak geliştirilen ve Deniz Kuvvetlerimizin ihtiyacına binaen ek özellikler kazandırılan yeni nesil, “FERSAH Karinaya Monteli Denizaltı Savunma Harbi (DSH) Sonarı”, modernizasyon kapsamında 4 adet Fırkateyn’e entegre edilecektir. Ayrıca yeni gemi inşa ve modernizasyon projeleri ile bu sayının arttırılması hedeflenmektedir. ASELSAN FERSAH Karinaya Monteli DSH Sonarı; geminin sualtı temaslarının tespit, izleme ve sınıflandırma fonksiyonlarını icra etmek, geminin kendisine yönelmiş torpidolardan sakınmasını sağlamak ve muhasım denizaltılara karşı hücum geliştirmek amacıyla kullanılan en önemli bileşenlerinden biri olacaktır.
ASELSAN’ın tamamlanmış ve proje takvimlerine uygun olarak devam etmekte olan sözleşmeli bu projelere ilaveten, ülkemizin ihtiyaç duyduğu/duyacağı ve ASELSAN’ın sualtı alanındaki küresel konumunu daha da güçlendirecek diğer sistem ve teknoloji geliştirme projeleri de aşağıda özetlenmiştir.
- AKUSTİKA Sualtı Akustik Haberleşme Ağı:
TÜBİTAK desteği ile Hareketli Sualtı Araçları İçin Tasarsız Ağ Projesi (AKUSTİKA) kapsamında suüstü/sualtı platformları ve otonom sualtı araçları için tasarsız (ad-hoc) bir akustik haberleşme ağı geliştirilmiştir. Sistem, ağ haberleşmesi yeteneğine sahip hareketli araçlar ile çeşitli sualtı ve suüstü platformlarına entegre edilebilir veya tek başına kullanılabilir akustik modemlerden oluşmaktadır. Sistem, tasarsız ağ haberleşme yeteneği ile verileri 2000 metrenin üzerinde 15,6 kbps’in üzerindeki hızlarla iletebilmektedir. AKUSTİKA ile oluşturulan sualtı haberleşme ağı; Torpidolar, Mayın Sakınma/ Avlama, Denizaltı Savunma Harbi, Sualtı Dost/Düşman Tanıma, Akustik İmza Toplama, Kıyı, liman, tesis güvenliği gibi birçok sualtı uygulama alanında kullanılabilecektir.
- TORK Torpidoya Karşı Savunma Torpidosu:
Torpidoya Karşı Savunma Torpidosu (TORK), su üstü gemilerine ve denizaltılara karşı atılacak olan akustik güdümlü/güdümsüz, tel güdümlü ve dümen suyuna güdümlü torpidoları sonar arayıcı başlığı ile bulabilen ve gelişmiş algoritmaları ile torpidoya en yakın mesafede infilak ederek torpidoyu görev yapamaz hale getiren fiziksel imha (Hard-Kill) karşı tedbir sistemidir. Projenin birinci fazında hidrodinamik olarak stabil ve iç güdümünde pasif olarak hedefe yönelebilen bir torpido geliştirilmiştir.
ORKA Hafif Torpido:
Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın ihtiyaçları göz önüne alınarak, TORK Projesi ile eş zamanlı olarak geliştirme çalışmalarına devam edilen ve benzer temel özelliklere sahip Hafif Torpido (ORKA) geliştirme çalışmalarına öncelik verilmiştir. Bu kapsamda ORKA Projesinin 1. Fazında aktif arayıcı başlığa, gelişmiş güdüm algoritmalarına ve azami sürate sahip nihai talim torpidosu prototipinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülmektedir. ORKA Projesinin 2. fazında ise harp başlığı ile hedefi imha kabiliyetine sahip harp torpidosu prototipinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
SSB ile imzalanan Düşük Frekans Çekili Aktif Sonar (DÜFAS) Geliştirme Projesi kapsamında uzun tespit menziline sahip böylece denizaltı gibi sessiz tehditlerin daha erken tespit edilebilmesini sağlayan düşük frekanslı aktif sonar sistemi geliştirme çalışmaları devam etmektedir.
- ASELBUOY Pasif Sonoboy:
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın ihtiyaçları doğrultusunda ASELSAN, sonoboy ihtiyacının milli olarak karşılanabilmesi amacıyla milli sonoboy geliştirme çalışmalarına öz kaynaklarıyla yürütmektedir. ASELBUOY, ASELSAN tarafından Deniz Karakol Uçakları gibi hava platformlarından ya da süüstü gemilerinden atılabilecek şekilde geliştirilmiş, NATO A-boyutunda pasif ve yönlü bir sonoboy’dur. ASELSAN Pasif Sonoboy geliştirme çalışmalarına paralel olarak Sonoboy Merkezi Sinyal İşleme Sistemi geliştirme çalışmalarına da paralelde yürütmektedir.
- SAGAP Sualtı Akustik Gözetleme Ağı:
TÜBİTAK Destekli Sualtı Akustik Gözetleme Ağı Projesi (SAGAP) ile kritik ya da önemli bölgeler olarak takip ve koruma gereksinimi bulunan liman ve kıyı bölgelerinde, acil ve olağan dışı durumların (izinsiz giriş vb.) akustik olarak tespiti, takibi ve ilgili birimlere bildirilmesi işlemlerini gerçekleştirecek, dağıtık algılayıcı, hareketli sualtı araçları ve sinyal işleme yeteneğini bünyesinde barındıran merkez istasyondan oluşacak bir sistem geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Küresel oyuncu nitelemesi ASELSAN’ın “Güven Veren Teknoloji” mottosundaki güven kelimesi üzerinde yoğunlaşmış bir anlayışla çalışmasının sonucudur. “Güven” kelimesinin deniz platformlarında çalışan personelin en büyük önceliği olduğu bilinci ile hem performans hem de dayanım olarak denizciye sorunsuz hizmet edecek ürünler tasarlamak ve üretmek ASELSAN’ın önceliğidir.
Burada detaylandırılan yetenek, bilgi birikimi, alt yapı ve yoğun çalışma teslim edilen ürünlerimizde olduğu gibi geliştirme süreçlerine devam ettiğimiz sistemlerimizde de aynı “GÜVEN”i oluşturacaktır. Barbaros Yarı Ömür Modernizasyonu kapsamında geliştirme sürecinde önemli ilerleme kaydettiğimiz “FERSAH Karinaya Monteli DSH Sonar Sistemi”miz de Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’mızın isteklerini en üst düzeyde sağlayacak ve taktik alanda önemli bir yetenek kazandıracaktır. İnanıyoruz ki; bu sistem, ihracatı ile küresel oyuncu nitelememizi pekiştirecek bir ürün olacaktır.
Ünlü bir Japon deyişi vardır “Her zaferden sonra miğferleri daha sıkı bağlayın”.
ASELSAN bugüne kadar yapılanların sadece bir başlangıç olduğu bilincinde ve öncelikle Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın sualtı alanındaki günümüz ve gelecek ihtiyaçlarını karşılamak ve bu yeteneğini uluslararası başarılar ile geliştirme azmindedir.
[i] Global Passive Sonar System Market 2018 Size & Share, Growth, Trends, Analysis and Forecast to 2025, Orbis Research, 2018
Sonar Systems Market – Growth, Trends, and Forecast (2019 – 2024), ResearchandMarkets, 2019
Sonar System Market by Product Type (Hull Mounted, Stern Mounted, Sonobuoy, DDS), Application (Commercial, Defense), Platform (Ship Type, Airborne), End User (Line Fit, Retrofit), Solution (Hardware, Software), Region – Global Forecast to 2023, MarketandMarkets, 2019
