TRT Radyo-1’de yayınlanan “Yerli ve Milli” programının geçen haftaki konuğu, Ege Ordusu Harekât Kurmay Yarbaşkanı Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer’di.
Programı hazırlayan ve sunan Belma Şahaner, konuğuyla, birkaç ay önce büyük başarıyla icra edilen EFES 2024 Birleşik Müşterek Fiili Atışlı Arazi Tatbikatı’nın perde arkasını konuştu.
Görevdeki bir askeri personelin bir radyo veya televizyon yayınına katılmasının çok ender görülen bir olay olduğu göz önüne alındığında, röportajın pek çok açıdan çok önemli olduğunun altını çizmek gerekir.
Bu önemli röportajı, olduğu gibi yayınlıyoruz.
Belma Şahaner:
“Geçtiğimiz aylarda başarıyla gerçekleştirilen Türkiye’nin en büyük askeri güç gösterisi EFES 2024 Birleşik Müşterek Fiili Arazi Tatbikatı hakkında bilgi alacağız bugün. Bizlere büyük gurur yaşatan, adeta nefeslerimizi kesen, düşmana korku, dosta paha biçilmez tecrübe aktarımı olan EFES 2024 tatbikatı hakkında merak ettiklerinizi, A’dan Z’ye tüm ayrıntılarını konuşacağız. 11 bin askeri personelin katıldığı, günlerce dünya basınında yer alan tatbikatın gece ve gündüz safhasını, hazırlıkların nasıl yapıldığını sizler için soracağız. Stüdyomuzda, kıymetli konuğumuz Millî Savunma Bakanlığı, Ege Ordusu Komutanlığı, Harekat Kurmay Yarbaşkanı, Kara Pilot, Albay Sayın Mustafa Cem Tokeşer, bizlerle birlikte. Efendim hoş geldiniz yayınımıza.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Hoş bulduk, teşekkür ederim.”
Belma Şahaner:
“EFES Tatbikatları ve ayrıntıları hakkında kamuoyunu bilgilendirmek için ilk kez bir radyo programı yapılıyor. Millî Savunma Bakanlığımızın özel izniyle gerçekleştiriyoruz röportajımızı. O nedenle sizin nezdinizde Millî Savunma Bakanlığımıza ve Ege Ordusu Komutanlığımıza çok teşekkür ederim.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Sağ olun, biz teşekkür ediyoruz. Bu vesileyle bütün bizi dinleyenlere, icra ettiğimiz tatbikat hakkında bilgi vermekten ve bunu paylaşmaktan biz de mutluyuz, gururluyuz.”
Belma Şahaner:
“EFES tatbikatlarına katılan, izleyen bir basın mensubuyum. İlk hangi yıl katıldım hatırlamıyorum. Sanırım 2010 yıllarıydı. Her tatbikat bir öncekinden çok daha başarılı gerçekleşiyor. 2024 tatbikatını anlatmaya kelimeler kifayetsiz kalıyor. Çok başarılıydı ordumuz. Terörle mücadele konusunda, Fırat Kalkanı, Zeytindalı, Barış Pınarı, Bahar Kalkanı, Pençe Serisi operasyonlarında elde ettiği başarıları tatbikata yansıttı. Hava, kara deniz ve deniz altında kullandığınız yerli ve millî mühimmatlarımız; Türk savunma sanayimiz de ordumuzun gücüne güç katarak adeta gövde gösterisi yaptı; muhteşemdi. 45 ülke katıldı. 1550’den fazla yabancı katılımcı olmak üzere 11 bin askeri personel görev yaptı. Büyük bir organizasyon, ayrıca ordumuzun organizasyon yeteneğini de gördük EFES tatbikatlarında. Dinleyicilerimiz de bizler de merak ediyoruz; acaba hazırlıklar ne kadar sürdü? Elbette gerçek mühimmatla provalar yaptınız. Bize bu süreci anlatır mısınız?”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
Tabii şöyle arz edeyim. EFES tatbikatı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin icra ettiği uluslararası anlamda da ülkemizin en büyük tatbikatıdır. Bu, 2016’dan beri uluslararasına açık olarak, davet tatbikatı olarak icra ediliyor. Bu kapsamda hazırlıkları uzun ve yoğun bir dönem alıyor. Yaklaşık olarak 18 ay öncesinden itibaren bütün hazırlıkları başlıyor. Çok ciddi ve detaylı bir planlama gerektiriyor ve bu kapsamda da doğal olarak çok büyük emek var. Bütün birimlerin; kara deniz, hava olmak üzere büyük katkıları söz konusu ve biz burada bunu icra eden birim olarak yönetmekten dolayı da çok büyük gurur duyuyoruz.
Belma Şahaner:
“Günlerce dünya basınında yer aldı, bizler de gurur duyduk. Komutanım, EFES 2024 tatbikatının Türk Silahlı Kuvvetleri açısından önemi nedir?”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Tüm dünyada ve bölgemizde risk ve tehditlerin arttığı bir dönemden geçmekteyiz. Çevre ülkelerde meydana gelen gelişmeler, ülkemizin giderek artan jeopolitik önemi, dost ve müttefik ülkelerle birlikte görev icra edilmenin önemini artırmış, bölgesel ve küresel risk, tehdit ve tehlikelere karşı ortak çalışma platformlarının oluşturulması büyük önem kazanmıştır. Bu kapsamda günümüzde artık bir kuvvetin tek başına hareket edebilmesi mümkün olmamaktadır. Bu nedenle harekât; kara, deniz, hava, özel kuvvetler, siber ve uzay kuvvetler ve bunların unsurlarıyla müşterek bir komuta altında çalıştığı ayrıca bu askeri kuvvetlerin yanında devletin diğer kurumları, sivil toplum kuruluşları, sizlerin de dahil olduğu medya organları ve savunma sanayi kuruluşlarıyla koordinasyon ve iş birliği içerisinde bulunulmasını zorunlu kılmaktadır. EFES-2024 tatbikatı bu ihtiyaca cevap verebilecek şekilde dost ve müttefik ülkelerle birlikte çalışma ve eğitim yapma imkânı sağlaması açısından eşsiz bir fırsat sağlamaktadır. Bu kapsamda EFES 2024 tatbikatı Türk Silahlı Kuvvetlerinin eğitim seviyesini, manevra ve ateş gücünü, ulaştığı üstün teknolojiyi ve kuvvetler arası koordinasyonu göstermesi bakımından büyük önem arz etmektedir. Sürekli gelişim içerisindeki EFES tatbikatının birleşik ve müşterek yapısı, planlama, hazırlık ve icrasına katılan tüm dost ve müttefik ülkelerle Türk Silahlı Kuvvetlerine, icra edilen faaliyetlerden ders çıkarma imkânı sunmaktadır. Aynı zamanda tatbikat savunma sanayimizin de gelişmesine bu vesileyle büyük katkı sağlamaktadır.”
Belma Şahaner:
“Sayın Komutanım şimdi tatbikatı neden yapıyoruz? Hangi maksatla icra ediliyor? Tatbikat sonunda hangi konularda başarı hedefliyorsunuz? Dinleyicilerimize anlatır mısınız?”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Tabii memnuniyetle. Tatbikatımızın maksadı birleşik ve müşterek bir harekâtta, katılımcı ülke unsurlarıyla birlikte oluşturulan müşterek karagah ve birliklerin, askeri imkân ve kabiliyetlerinin, verilecek vazifelerin tamamını kapsayacak şekilde geliştirilmesi ve harbe hazırlık seviyesinin idame ettirilmesidir. Bu maksatta hedef olarak da birleşik ve müşterek harekâtın planlanması, koordinasyonu ve icrası konusunda personeli yetiştirmek, karşılıklı çalışabilirliği geliştirmek, birleşik ve müşterek bir harekâtın komuta kontrol üsullerini, elektronik taktik ve tekniklerini, hava sahasının kontrol ve yönetim üsullerini denemek ve geliştirmek, taktik data link sistemlerinin etkin şekilde kullanılmasını sağlamak, katılımcı ülkelerin kara, deniz, hava ve özel kuvvetleri envanterindeki harp silah ve araçlarının birleşik ve müşterek bir harekâtta müşterek kullanılma usul ve taktiklerini, yetenek ve tekniklerini denemek ve geliştirmek, birleşik ve müşterek bir harekâtın lojistik desteğinin planlama ve icra esaslarını geliştirmek, siber savunma kapsamında farkındalık seviyesini artırmak, siber olaylara müdahale esaslarını test etmek ve ortak siber güvenlik anlayışını oluşturmak.
Belma Şahaner:
“Bu da çok önemli çünkü.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Kesinlikle. Günümüzde siber tehditler artık çok ciddi bir yer işgal etmekte ülkeler arasında. Tatbikata katılan birlikler arasında asimetrik tehditlere müşterek olarak karşı koyma ve hibrit harekât icra etme imkân ve kabiliyetlerini geliştirmek ve kamu kurum kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları ile iş birliği ve koordinasyonumuzu geliştirmek olarak sıralayabiliriz.”
Belma Şahaner:
“Sevgili dinleyicilerimiz, Millî Savunma Bakanlığı, Ege Ordusu Komutanlığı, Harekât Kurmay Yarbaşkanı, Kara Pilot Albay Sayın Mustafa Cem Tokeşer ile olan sohbetimiz devam ediyor. EFES 2024 Birleşik Müşterek Fiili Arazi Tatbikatı’nı konuşuyoruz. Komutanım tabii bir senaryo hazırlandı. Hava, kara, deniz hatta denizaltı hep birlikte yerli silahlarımızla birlikte güzel bir organizasyon yapıldı. Senaryo nasıl hazırlanıyor? Senaryo hakkında bilgi verir misiniz.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Tabii ki. EFES 2024 Tatbikatı senaryosu, barışı destekleme harekâtına dayalı jenerik bir senaryodur. Hiçbir ülke hedef alınmamıştır. Tatbikatın senaryosu, İstanbul’da konuşulu bulunan Çok Uluslu Müşterek Harp Merkezi Komutanlığınca geliştirilmiştir. Bu senaryo üzerinden tatbikatımız hem bilgisayar destekli hem de fiili olarak icra edilmiştir.”
Belma Şahaner:
“Sayın Komutanım, tabii EFES 2024 Tatbikatı’na 45 ülke katıldı. Dost/müttefik ülkelerin katılımları vardı. Daha ayrıntılı bilgi verir misiniz dinleyicilerimize?”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Tabii ki memnuniyetle. EFES tatbikatları, 1975 ve 2016 yılları arasında millî, 2016 yılından itibaren ise uluslararası düzeyde icra edilmektedir. Ülkemizin uluslararası düzlemde pek çok alanda üstlendiği öncü ve etkin rol, askeri tatbikatlarımızda da kendini göstermektedir. Bu kapsamda en büyük birleşik müşterek tatbikatımız olan EFES 2024 Tatbikatı da dost ve müttefik ülke unsurlarının geniş katılımlarıyla icra edilmiştir. EFES 2024 Tatbikatına 99 dost ve müttefik ülke davet edilmiş, bu yıl 45 dost ve müttefik ülke ve Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve kamu kurum ve kuruluşları ile birlikte 11 bine yakın personel katılım sağlamıştır. Uluslararası nitelikte olan tatbikatımıza katılımın sürekli artması ülkemizin bu alandaki etkin ve kapsayıcı rolüyle yüksek organizasyon yeteneğini de açıkça ortaya koymaktadır. Ayrıca kapsamlı yaklaşım çerçevesinde 4 bakanlığımız, 7 kamu kurum ve kuruluşu ile 48 savunma sanayi firması tatbikata iştirak etmiştir.”
Belma Şahaner:
“Evet, savunma sanayii de orada bir sergi gerçekleştirdi. Türk savunma sanayimizin yerli ürünlerini de orada gördük. Oldukça yabancı askerlerin dikkatini çekiyordu. Ben onlar incelerken gözlerine baktım. Gerçekten hani ne hissediyorlar, ne düşünüyorlar derken çünkü beden dili yansıtır. Yabancı askerlerin beden dilini izledim. Gerçekten hayranlıklarını gördüğümü söyleyebilirim.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Her alanda hem firmalarımızın üretimleri hem birliklerimizin, unsurlarımızın imkân kabiliyetlerini, öncesinde icra ettiğimiz eğitimlerdeki bizim bilgi ve tecrübelerimizi gördükçe bize çok büyük bir özenle baktıklarını rahatlıkla ifade edebiliriz.”
Belma Şahaner:
“Efendim tabii, Türk savunma sanayi tatbikatta adeta gövde gösterisi yaptı. Ordumuzun gücüne güç kattı, kudretini gösterdi. Tabii yerli ve millî ürünlerimiz vardı sevgili dinleyicilerimiz. Hürjet, Hürkuş, Gökbey, Anka, Aksungur, Atak Helikopterleri, TCG Anadolu, TCG İstanbul, Zırhlı Amfibi Hücum Aracı ZAHA ki bunu vurgulamak gerekir, değil mi komutanım? Gerçekten çok muhteşemdi amfibi hücum aracımız. Yeni Nesil Fırtına 2, Boran obüsleri, Pars, OMTAS kuleli tekerlikli araç, Kargu, Baha, Togan, MİLKAR, Serhat, Acar, havan mühimmat’ı taşıyan döner kanatlı İHA Boyga. Elbette şimdi tek tek isimlerini söylesek programımızın süresi yetmeyecek. Tabii çok büyük bir gururdur değil mi yerli ve millî ürünlerimizi kullanan ordumuz.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Hepimiz bu yerli üretim silahlarımızı ve teçhizatlarımızı burada kullanmaktan, sergilemekten ve görevimizi icra etmekten dolayı çok mutlu oluyoruz, gurur duyuyoruz. Bunu bu tatbikat vesilesiyle de bütün dünyaya göstermiş olmaktan –başta dost ve müttefik ülkelerimiz olmak üzere– büyük bir gurur kaynağı olarak içimizde onu hissediyor ve yaşıyoruz. Son yıllarda her gün yeni bir başarıya imza atan savunma sanayimizin ürettiği ve tarafımızdan kullanılarak harekât ortamında denenmiş ve kendisini kanıtlamış yerli ve millî imkânlarla üretilen harp silah ve araç gereçleri, Türk Silahlı Kuvvetlerimizin gücüne güç katmaktadır. Bu ürünlerin bazı dost, kardeş ve müttefik ülkeler tarafından da kullanılıyor olması, aramızda karşılıklı anlayış ve iş
birliğini güçlendirmektedir. EFES 2024’ün fiili atışlı arazi bölümünde son yıllarda envanterimize dahil olan yerli ve millî olarak savunma sanayimiz tarafından üretilen silah sistemleri, araç ve gereçleri tamamıyla kullanılmıştır. Biz bu kapsamda her EFES tatbikatında o sene envantere yeni giren silah ve teçhizatları gösteriyor ve tanıtıyoruz.”
Belma Şahaner:
“Ona göre senaryolar düzenleniyor.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Tabii ki ama daha önceki dönemden olanları da kullanmaya bu arada devam ediyoruz. Aslında yeni katkıları bir nevi göstermiş oluyoruz. Bu kapsamda baktığınızda Silahlı Kuvvetler olarak bütün kuvvet komutanlıklarımızla çok yüksek bir yüzde ve orana ulaştığımızı gururla ifade edebiliriz.”
Belma Şahaner:
“Sevgili dinleyicilerimiz, kendi uçak helikopterini üretebilen 6 ülkeden biriyiz. Jet motoru teknolojisine sahip 7 ülkeden biriyiz. Mühimmatı ile kendi SİHA’sını üretebilen 4 ülkeden biriyiz. Kendi uçak simülatörünü üreten 5 ülkeden biriyiz. Hava-hava füzesi üretebilen 7 ülkeden biriyiz. İnsansız deniz aracı üretebilen beşinci, silahlı testini gerçekleştirebilen birinci ülkeyiz. Gerçekten bunları duydukça çok gururlanıyoruz. EFES 2024’ü önceki EFES tatbikatlarından ayıran, öne çıkaran hususlar var elbette. Bunu da sizden dinlemek isteriz.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Memnuniyetle. EFES 2024’te ilk defa İstanbul’daki Çok Uluslu Müşterek Harp Merkezimiz, bulunduğu yerden Tatbikat Kontrol Merkezi sorumluluğunu alarak bilgisayar destekli komuta yeri tatbikatını uzaktan yönetmiş, uluslararası yeni bir yetenek kazanmıştır. Bu kapsamda, tatbikatın senaryosu daha fazla dost ve müttefik ülkenin katılımını sağlayacak şekilde değiştirilerek yeniden tasarlanmıştır. Yeni senaryo, bu sene ilk defa bilgisayar destekli komuta yeri safhasında da oynanmıştır. Bu yeteneğe sahip sayılı ülkelerden biri olmaktan biz de büyük bir mutluluk ve onur duyuyoruz. Bunu da bu tatbikat vesilesiyle bütün dost ve müttefik ülkelere de göstermiş olmaktan, duyurmaktan da katılımcılarla beraber çok gururlandık. Bunun bütün katılımcılardan da olumlu olarak geri dönüşlerini aldığımızı ifade etmek isterim.”
Belma Şahaner:
“Evet, Sayın Cumhurbaşkanımız katıldı, Millî Savunma Bakanımız izledi. Millî Savunma Bakanımızla birlikte 45 ülkenin kuvvet komutanları, savunma bakanları programı izledi. Yabancı, uluslararası basın özellikle çok dikkatli bir şekilde izlediler. Ben ifade edeyim, dosta güven, düşmana korku salıyor Türk ordusu. EFES 2024 Birleşik Müşterek Fiili Arazi Tatbikatı aslında tam ismi. Birleşik Müşterek deyince biz ne anlamalıyız?”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Tabii ki şöyle arz edeyim, bir ülkenin silahlı kuvvetleri herhangi bir unsuruyla tek başına bir harekât icra ettiğinde, bu bir kara unsuruyla olduğunda bir kara harekâtı; sadece bir hava unsuru olduğunda hava harekâtı ve münferiden sadece deniz unsuru olduğunda deniz harekâtıdır. Bunlardan birden fazlası bir araya geldiğinde, o zaman icra eden harekât müşterek harekât olur. Yani kara, hava birlikte veya kara deniz hava hepsinin birlikte bir güç unsuru olarak üç koldan birden bir harekât icra etmesi müşterek harekât olarak tanımlanır. Birleşik ise bir ülkeden fazla, birden fazla ülkenin unsurlarının katılımıyla icra edildiği zaman birleşik tatbikat olur. EFES 2024 Tatbikatı bu kapsamda uluslararası olması nedeniyle bir birleşik tatbikat ve katılım yapan kuvvetlerimizin tamamının bu harekâtta görev alması sebebiyle de müşterek tatbikattır. Bu şekilde EFES 2024 tatbikatı birleşik ve müşterek bir tatbikat olma özelliğini taşımaktadır.”
Belma Şahaner:
“Sanıyorum iki yılda bir gerçekleşiyor EFES tatbikatları. Şimdi tabii önümüze yeni tatbikat için hazırlanıyorsunuzdur.”
Kara Pilot Albay Mustafa Cem Tokeşer:
“Şimdiden başladık. Buradaki aldığımız derslerle beraber bir üst noktaya nasıl çıkarız? Nasıl daha iyisini icra edebiliriz, geliştirebiliriz? Çünkü bizim için iyinin iyisi her zaman vardır. Bunun çalışmaları şimdiden başladı. Evet, bunu rahatlıkla ifade edebiliriz.”
Belma Şahaner:
“O zaman 2026’yı heyecanla bekliyoruz. Yeni EFES tatbikatında kim bilir neler göreceğiz. Hangi savunma sanayimizde elbette hava kara denizde ve denizaltında yerli mühimmatlarımız da eklenecek tabi bu iki yıl zarfında yeni ürünler gerçekleştireceğiz. Yeni platformlar gerçekleşecek. Çok teşekkür ediyorum programımıza katıldığınız, bu kıymetli çalışmalarınızı TRT Radyo 1 dinleyicilerimizle paylaştığınız için. EFES 2024 tatbikatıyla ilgili bütün soruları size sorduk, içtenlikle cevap verdiniz. Çok teşekkür ediyorum.”
