Sovyetler Birliği’nin yıkılması, NATO’nun tehdit algısını da değiştirdi.
Özellikle 11 Eylül saldırısının ardından, karşısında birleşilmesi gereken yeni tehdit “Terörizm” olarak kabul edildi.
NATO’nun 21 Kasım 2002’de yapılan Prag Zirvesi’nde terörizm, Pakt’ın genişlemesinden daha önemli bir konu olarak gündemin ilk sırasında yer aldı.
Zirve sonunda yayınlanan bildiriyle NATO Mukabele Kuvveti’nin (NATO Response Force-NRF) kurulmasına karar verildiği açıklandı.
NRF’nin görevleri arasında sivil personelin kriz bölgelerinden tahliyesi, NBC yani nükleer, biyolojik ve kimyasal silahların kullanımı sonucu ortaya çıkan olayların ve insani kriz durumlarının yönetimi, barışı koruma dahil olmak üzere krizlere mukabele harekâtını yönetme, terörizme karşı koyma harekâtını destekleme ve ambargo harekâtı da var.
NRF, “Yüksek Hazırlıklı” (HRF-High Readiness Forces) Kara (HRF-L), Hava (HRF-A) ve Deniz (HRF-M) unsurlarından oluşuyor.
NATO bünyesinde beş adet Yüksek Hazırlıklı Deniz Unsur Komutanlığı karargâhı var.
Bunlar İngiltere, İspanya, İtalya, Fransa ve Türkiye’de.
Almanya’nın teşkil çalışmaları ise sürüyor.
Bu karargahlar genel olarak MARFOR kısaltmasıyla adlandırılıyor.
İngiltere UKSTRKFOR, İspanya SPMARFOR, İtalya ITMARFOR, Fransa FRMARFOR, Türkiye ise TURMARFOR ismini kullanıyor.
Almanya kuruluşunu tamamladığında DEU MARFOR adını alacak.
NATO Yüksek Hazırlıklı Deniz Unsur Komutanlığı bu görevi 1 yıl süreyle, dönüşümlü olarak deruhte ediliyor.
Türkiye, NATO Mukabele Kuvveti Deniz Unsur Komutanlığı görevini, 15 Aralık 2022’de İngiltere Portsmouth’ta düzenlenen törenle İngiliz UKSTRKFOR’dan teslim aldı.
1 Ocak’tan itibaren güce komuta etmeye başlayan TURMARFOR bu görevi 31 Aralık tarihine kadar sürdürecek.
Milli Savunma Bakanlığı, TURMARFOR’u tanıtmak amacıyla basın mensuplarını TURMARFOR Karargâhı’nın bulunduğu Muğla Marmaris’teki Aksaz Deniz Üs Komutanlığına davet etti.
Basın mensupları Aksaz Deniz Üssünde bağlı bulunan TCG Sancaktar Tank Çıkarma Gemisine alındı.
Burada ilk olarak Deniz Harp Filosu ve TURMARFOR Komutanı Tuğamiral Hüseyin TIĞLI “Hoşgeldiniz” dedi ve TURMARFOR’un önemini şu sözlerle ifade etti:
“Büyük seviyedeki bir deniz harekâtını kara, deniz, hava kuvvetleri ve özel kuvvetler; tüm unsurların katılımıyla icra edilecek olan, geniş bir coğrafyada çok geniş kompozisyonlu bir kuvvet yapısıyla; buna uçak gemileri dahil, amfibi gemiler dahil, denizaltılar dahil, mayın gemileri, bir sürü gemi dahil olacak şekilde geniş bir coğrafyada ve geniş bir kuvvete kumanda edebilen, bu büyük harekâtı planlayıp bu harekâtı sevk ve idare edebilecek olan kuvvet karargâhıdır. Deniz Görev Kuvveti Karargâhı. Amerika Birleşik Devletleri’nden sonra NATO’da bu kabiliyette olan 5 karargah bulunmakta ve TURMARFOR bu 5 karargâhtan biridir. Bu kapsamda TURMARFOR büyük bir yetenektir, büyük bir kuvvet çarpanıdır. Böylesine kapsamlı bir harekâtı planlayıp koordine edebilen ve bunun komuta kontrolünü yapabilen geniş bir karargâh hücresine, birikimine ve muhabere elektronik bilgi sistemleri dediğimiz altyapıya sahip olan büyük bir kuvvet çarpanıdır. TURMARFOR ile Türkiye NATO’ya yapmış olduğu katkıyla, NATO’ya verdiği önemi göstermektedir.”
Ardından TURMARFOR Genel Sekreteri Deniz Albay Cüneyt Talayman brifing verdi.
Deniz Albay Talayman, NATO Yüksek Hazırlıklı Deniz Unsur Komutanlıklarının kriz ve harp durumunda NATO harekâtlarına komuta etmek için oluşturulduğunu belirtti.
Bu karargâhların yüksek hazırlıklı, intikal edebilecek yeteneğe sahip, müşterek ve birleşik karargâhlar olduğunu kaydeden Deniz Albay Talayman şu bilgileri verdi:
“Yüksek Hazırlıklı Deniz Karargâhları, bir mutabakat muhtırası ile kurulan, NATO’ya gönüllülük esasıyla teklif edilen, NATO standartlarında yüzer komuta platformuna ve komuta/kontrol sistemlerine sahip, müşterek ve birleşik karargâhlardır. NATO Mukabele Kuvveti Direktifine göre, MARFOR’lar tarafından icra edilecek muhtemel görevler; kolektif savunma, toprak bütünlüğünün korunmasına katkı sağlama, barışı destekleme harekâtı, ambargo harekâtı, doğal afet yardım harekâtı, kritik altyapının korunması ve güvenlik harekâtı ile öncü kuvvet harekâtı olarak belirlenmiştir. Türkiye’nin NATO’ya verdiği önemin ve katkılarının bir göstergesi olarak, TURMAFOR teşkil çalışmalarına 2018 yılında başlanmış, 2020 yılında çekirdek kadronun atanmasıyla karargâh faaliyetleri başlamıştır. TURMARFOR Komutanı aynı zamanda Harp Filosu Komutanıdır (Tuğa. Hüseyin TIĞLI). Barış ve kriz/harp görevleri dikkate alınarak iki aşamalı bir şekilde oluşturulan kadro yapısında barış döneminde 59, kriz/harp döneminde ise 132 personelin görev yapması planlanmaktadır. TURMAFOR Karargâhında halihazırda 1 İspanyol ve 1 Rumen subay görev yapmaktadır.”
Brifingde daha sonra NATO Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi Kitle İmha Silahları Karargâh Subayı Deniz Piyade Yarbay Mehmet Deniz Çetikli’nin Merkezi tanıtıcı brifingi vardı.
Deniz Piyade Yarbay Çetikli, Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezinin 2012 yılında milli nitelikte Aksaz Deniz Üssü bünyesinde kurulduğunu söyledi.
Uluslararası havalimanlarına, üniversitelere ve denizcilik endüstrisine yakınlığı hesaplanarak merkezin 2017 yılında İstanbul’a taşındığı bilgisini veren Dz. P. Yb. Çetikli, Haziran 2022 itibarıyla Kuzey Atlantik Konseyinin onayıyla NATO Mükemmeliyet Merkezi olarak uluslararası askeri tesis statüsünü kazandığını belirtti.
Deniz Piyade Yarbay Mehmet Deniz Çetikli şunları kaydetti:
“Temmuz 2022 itibarıyla NATO Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi altı yıl boyunca koşulsuz NATO kurumsal kalite güvencesi akreditasyonu kazanmıştır. Mükemmeliyet merkezimiz NATO kalite standartları ile uyumlu olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Deniz Güvenliği Mükemmeliyet merkezi, NATO denizde durumsal farkındalık kavramı doğrultusunda yedi deniz güvenliği harekâtı görevinde fakat bunlarla sınırlı olmadan deniz güvenliğinin iş birliği yönlerine odaklanır. Yedi deniz güvenliği harekâtı görevi, denizde durumsal farkındalığın desteklenmesi, deniz güvenliğinde kapasite geliştirme, denizde terörizmle mücadeleyi destekleme, seyir serbestisinin desteklenmesi, kitle imha silahlarının yayılımının önlenmesi, kritik altyapıların korunması ve denizde denetim harekâtıdır. 2023 yılı konferansımızın15-16 Haziran 2023 tarihleri arasında düzenlenmesi planlanmaktadır. Dördüncü Deniz Güvenliği Tatbikatının 16-20 Ekim 2023 ve 15-24 Kasım 2023 tarihlerinde icra edilmesi planlanmaktadır.”
TCG Sancaktar Komutanı Deniz Kurmay Albay Osman Çevik ise geminin özellikleri hakkında şu bilgileri verdi:
“Nisan 2018’de hizmete giren TCG Sancaktar, Deniz Kuvvetlerimizin en yeni iki LST tank çıkarma gemisinden birisidir. Toplam 146 personelimiz vardır. Geminin boyu yaklaşık olarak 140 metre, eni 19 metre, su çekimi 5 metre, tam yük deplasmanı 7500 ton, yakıt kapasitesi 520 tondur. Bu yakıt kapasitesi ile yaklaşık 6500 deniz mili intikal edebilmektedir. Gemimizin yatak kapasitesi personel dahil 566’dır. Gemimizde yerli yazılım olan GENESİS LST Savaş Yönetim Sistemi bulunmaktadır. Gemimiz 13 ana muharebe tankı, 29 zırhlı personel taşıyıcı, 27 zırhlı amfibi hücum aracı ve 51 askeri kamyon taşıma kapasitesine de sahiptir. Her biri 8 ton malzeme ya da araç veya tam teçhizatlı personel taşıma kapasitesine sahip dört adet LCVP deniz vasıtası bulunmaktadır. Gece ve gündüz helikopter harekâtı icra edilebilmekte, helikoptere dikey malzeme transferi, platformda ve havada yakıt ikmali imkânı bulunmaktadır. Sağlık imkân kabiliyetleri olarak revirimiz, 10 kişilik hasta yatakhanemiz, ameliyathanemiz, röntgen cihazımız, eczanemiz ve iki adet harp hastanemiz mevcuttur.”
Brifingin ardından yüzer komuta platformu olarak görevlendirilen Tank Çıkartma Gemisi TCG Sancaktar basın mensuplarına gezdirildi.
İlk olarak gemide konuşlu zıhlı muharebe araçları ile özel birlik askerleri görüntülendi.
Daha sonra Cari Deniz Harekât Merkezine geçildi.
Harekât Merkezi Şube Müdürü Deniz Yarbay Gökmen Gündoğdu, bulunulan yerin taktik seviyedeki deniz harekâtının cari ve müteakip 24 saatlik faaliyetlerinin sevk ve idare edildiği merkez olduğunu ve burada temel harp nevileri uzmanlarının görev yaptığını söyledi.
Ardından köprüüstü gezildi.
Basın mensubu arkadaşlarımız gemiden canlı bağlantı da yaptı…
NATO Mukabele Kuvvetinin aktive edilmesi hâlinde Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Karargâhı SHAPE “Stratejik Seviye Karargâh”, Müşterek Kuvvet Komutanlığı Napoli Karargâhı ise “Operasyonel Seviye Karargâh” olarak görev yapacak.
TURMAFOR Komutanlığı Kara, Hava, Özel Kuvvetler, KBRN ve Lojistik Unsur Komutanlıkları ile birlikte NATO Mukabele Kuvveti Görevini icra edecek.
2023 Yılı Boyunca 3-5 Günlük hazırlık durumunda bulunacak olan TURMARFOR Komutanlığı, NATO Mukabele Kuvvetinin aktive edilmesi hâlinde, Deniz Unsur Komutanlığı görevini üstlenerek, emrine verilecek unsurlarla kriz bölgesine intikal ederek görevine başlayacak.
Ayrıca NATO Mukabele Kuvveti görevi kapsamında diğer unsur komutanlıkları ile birlikte Sardunya Adası İtalya’ya istinaden 27 Nisan-14 Mayıs 2023 tarihleri arasında icra edilecek Noble Jump 2023 Tatbikatı’na iştirak edilecek.
Anadolu Çok Maksatlı Amfibi Hücum Gemisi hizmete girdiğinde TURMARFOR Karargâhı bu gemiye aktarılacak.
