“STM Think Tech, “Yeni Uzay Çağı: 21. Yüzyılda Komik Rekabet” konulu raporlarının dördüncüsünü yayınladı.
Son rapor, uluslararası uzay istasyonlarına ayrıldı, Türk şirket ve üniversitelerin de geçmişte Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan yararlandığı belirtildi.
Rapora göre, uzay istasyonlarının Dünya’ya fazla çekilmemeleri için 50 km irtifanın üzerinde konumlanması ancak uzaydan gelecek zararlı parçacıklardan, ışınlardan etkilenmemeleri için de 800 km irtifanın üzerine çıkmamaları gerekiyor.
İlk uzay istasyonunu 1971 yılında Salyut ile Sovyetler Birliği kurdu.
Ancak ilk mürettebatı, Dünya’ya dönüşlerinde, Soyuz 11 kapsülünün basıncının düşmesi sonucu hayatını kaybetti.
Kaza yüzünden Sovyetler çalışmalara bir süre ara verse de ilk neslinde yedi uzay istasyonu,
ikinci neslinde ise iki istasyonu uzaya gönderdi.
Sovyetler, 1986 yılında Salyut serisinin yerine bugünkü anlamda astronotların sürekli kalabildiği ilk uzay istasyonu olan MİR’i kurdu.
Arka arkaya yaşanan kazalar ve maliyetin yükselmesi üzerine, ROSCOSMOS, 2000 yılında Mir’i devre dışı bırakma kararı aldı; 1 yıl sonra da Dünya yörüngesine çekerek imha etti.
Rusya, uzay çalışmalarına ABD ve diğer ülkelerle ortaklığa giderek, Uluslararası Uzay İstasyonu ile devam etti.
Amerika Birleşik Devletleri ise uzay istasyonu yarışına Sovyetler’den 2 yıl sonra, 1973’te alelacele Space Lab ile girdi.
Arka arkaya yaşanan aksaklıklara rağmen istasyonda 300 civarında deney yapıldı, toplam 171 gün kalındı, 1979’da da imha edildi.
Çin ise yarışa çok sonraları girdi, 1980’lerden itibaren uzay istasyonu çalışmalarını başlattı
Tiangong-1, 2011 yılında gönderildi, 2018’e kadar yörüngede kaldı.
Ancak yaklaşık altı buçuk yıl uzayda kalmasına rağmen Çinli taykonotlar
sadece 21 gün istasyonu kullandı.
2016’da Tiangong-2 uzaya gönderildi.
Her Gün 16 Gün Doğumu, 16 Gün Batımı Görüyorlar
Bu istasyonda uzay teknolojilerini test eden Çin, 2018’de istasyonu devre dışı bıraktı.
Uluslararası Uzay İstasyonu UUİ ise 1998 yılında yapıldı, ilk astnorot/kozmonotlarını 2000 yılında ağırlamaya başladı ve o zamandan beri hiç boş kalmadı.
İstasyonun ortakları ABD, Rusya, Kanada, Japonya, Brezilya ve Avrupa Uzay Ajansı ESA’ya
üye 10 ülke.
2,8 metre uzunluğunda ve 108,5 metre genişliğindeki UUİ, bir Amerikan futbol sahası büyüklüğünde ve çok sayıda modülden oluşuyor.
400 km irtifada bulunan UUİ, her yıl 2 km Dünya’ya yaklaştığı için, motorlarını ateşleyerek, yörünge düzeltmesi yapıyor, yörüngesini 90 dakikada tamamladığı için de her gün 16 gün doğumu, 16 gün batımı görüyor.
UUİ’nda tıptan biyolojiye çeşitli deneyler yapılıyor, bu deneylerden yararlanarak yeni ilaç ve cihazlar geliştiriliyor.
Mesela Alzheimer, Parkinson, kanser ve astım hastalıklarına yol açan mutasyonlar uzay ortamında incelenerek bu hastalıkların tedavi süreçlerinde ilerleme sağlandı.
Uzay istasyonunda yapılan protein kristali büyümesi deneyleri kanserden diş eti çekilmesine kadar çok sayıda hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçların geliştirilmesini sağladı.
Karanlık maddenin varlığı da ilk defa UUİ’nda kanıtlandı.
Rusya, bir Türk Astronotu 2023’te UUİ’na Götürmeyi Önermişti
Türkiye’nin uydu ve uydu görev yüklerinin denemeleri de UUİ’nda yapıldı.
ASELSAN, Türk Silahlı Kuvvetlerinin uydu haberleşme ihtiyacını karşılamak amacıyla geliştirdiği üç mikro modülü 2016-2017’de Japonya Uzay Ajansı aracılığıyla UUİ’deki Japon KIBO modülünde test etti.
Modüller İstasyonda aşırı soğuk, radyasyon ve yer çekimsiz ortam gibi uzay şartlarında denendi.
Aynı uçuşta İstanbul Teknik Üniversitesi İTÜ de geliştirdiği nano kompozit malzemeleri uzayda test etme imkânı buldu.
Ayrıca İTÜ’nün UBAKUSAT uydusu, HAVELSAN ile İTÜ ortaklığında geliştirilen HAVELSAT uydusu da 2017’de önce UUİ’ye götürülmüş, oradan yörüngeye serbest bırakılmıştı.
Rusya, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023’te bir Türk astronotu UUİ’ye götürme önerisinde bulunmuştu.
ABD, 2024 yılından itibaren maddi katkıyı keseceğini açıklamasına rağmen UUİ, 2028 yılına kadar hizmet verecek.
STM ThinkTech raporunda, ABD’nin Ay yörüngesi için geliştirmeye çalıştığı uzay istasyonu Lunar Gateaway, Rusya’nın henüz tasarım aşamasındaki OPSEK ve Çin’in TİANGONG projelerine de yer verdi.
STM Think Tech raporu: https://thinktech.stm.com.tr/detay.aspx?id=398
