Tam ismiyle F-4 Phantom II , McDonnell Douglas firması (günümüz Boeing’i) tarafından 5.000 adetten fazla üretilmiş çok rollü bir avcı-bombardıman uçağıdır. F-4 , Vietnam Savaşı’nda Amerika tarafından kullanılmış ve Rus Mig 21’leri karşısında büyük bir başarı sağlamıştır. Amerika tarafından ise 1996 yılında hizmetten çıkarılıp eğitimlerde hedef uçak olarak kullanılmaktadır. Günümüzde halen aktif kullanan ülkeler ise Japonya, Güney Kore, Mısır ve Türkiye’dir. Japonya ve Türkiye’de ki F4 ler, F35 uçaklarının gelmesiyle hizmet dışı kalacaktır.
TÜRKİYE’NİN F-4E ALIMLARI
Türkiye’ye, 1952 yılında NATO’ya katılmasından kısa süre sonra ABD’den çok miktarda askeri teçhizat, araç ve gereç yardımı yapılmaya başlandı. Türkiye bu yardımlarla F-84F ve F-100 savaş uçaklarına sahip olmuştu.
Türkiye’nin yeni bir savaş uçağı alım kararı, Yunanistan’ın 1971 yılında 36 adet F-4E siparişi vermesi sonrasında alınmış oldu. Türkiye Yunanistan’ın F-4E siparişinden hemen 1 yıl sonra Peace Diamond projesi ismiyle 40 adetlik ilk F-4E siparişini verdi. İlk 2 F-4E pilot ve bakım personellerinin Amerika’da eğitim almasının ardından 1974 yılında Eskişehir 1. Ana Jet Üssü’ndeki 112. Filo da göreve başlamış oldu. Bu teslimatların tamamlanmasının ardından Türkiye ikici bir sipariş ile 32 adetlik F-4E’nin yanı sıra taktik keşif görevlerini de yerine getirebilen 8 adetlik RF-4E siparişi verdi.(Peace Diamond II)F4-E ‘ler 111. ve 172. Filolara teslim edildi. RF-4E’ler ise 113. Filo’da hizmete başladı. 1981 yılında da 15 adetlik daha F-4E teslimatı yapıldı. Bu alımların dışında Körfez Savaşı’nda ABD’ye verilen destek sonucu Türkiye hibe yoluyla 40 adet daha F-4E sahibi olmuş oldu. 1990 yılında Doğu-Batı Almanya’nın birleşmesiyle 46 adet RF-4E daha Hava Kuvvetler’ne kazandırılmış oldu. Bunların 14 adeti yedek parça olarak kullanılmak için ayrıldı 32 adedi ise teslim edilmeden önce kapsamlı bir modernizasyona(yapısal yenileme ve üst model radar) tabi tutulup Türkiye’ye teslim edildi.(Kaan Projesi)
F-4E MODERNİZASYONLARI
F-4E TERMİNATOR 2020 PROJESİ:
F-4E uçaklarına; yapısal güçlendirme,yeni nesil navigasyon sistemleri ,yeni nesil radyo ekipmanı ve üst model radar özellikleri kazandırmak amacıyla 1997 yılında İsrail Havacılık Endüstirisi (IAI) ile 632.5 milyon $ değerinde antlaşma imzalandı. Uçakların 26 adedi IAI tesislerinde 28 adedi ise 1. Hava İkmal Bakım Merkezinde modernize edildi. Bu modernizasyon ile F-4E Terminatör 2020 adına alan F-4E uçaklarına Popeye hava-yer füzesi kullanabilme özelliği de kazandırılmış oldu.
POPEYE FÜZESİ YÜKLÜ F4-E 2020
SOM VE POPEYE YÜKLÜ 2020
Işık (Şimşek) Projesi
Türkiye , Terminatör projesiyle elde ettiği tecrübe ve birikim ile 18 adetlik RF4-E uçaklarını yerli imkanlarla modernize etmek için Işık Modernizasyonunu başlattı.2004 yılında Aselsan ve 1.HİBM ile 24 milyon $ tutarında sözleşme imzalandı. Proje kapsamında uçakların gövde ömrünü uzatılması aviyonik (havacılık elektroniği) sistemlerinin yenilenmesi , bütün kablo ve hidrolik borularının yenilenmesi , seyrüsefer sistemlerinin yenilenmesi, yeni nesil keşif podlarının takılması ve haberleşme sistemlerinin iyileştirilmesini kapsıyordu. Dönemin Aselsan Yönetim Kurulu Başkanı Emekli Korg. Mehmet Çavdaroğlu Eskişehir 1. HİBM’de Işık modernizasyonu uygulanan ilk uçağın teslim töreninde Aselsan tarafından geliştirilen operasyonel uçuş yazılımına , Mikes Firması tarafından geliştirilen radar ikaz alıcı sisteminin entegrasyon faaliyetlerinin gerçekleştirildiğini belirtti. Yine aynı törende konuşan dönemin H.K.K.’ı Orgeneral Aydoğan Babaoğlu, Işık Proje’sinin Hava Kuvvetleri’nin imkanlarıyla ve milli savunma sanayi kuruluşlarının desteğiyle gerçekleşen ilk proje olduğunu ifade etmiştir.
Şimşek Projesi ( Resim : AA)
KAZA KIRIM OLAYLARI
1974 yılında ilk kez hizmete alına F-4’ler günümüzde 40-50 yaş aralığında bulunup bazı uçaklar 50.000 saatlik uçuş süresine ulaşmıştır. Tabi ki bu surelere modernizasyonlar sonucu yapısal iyileştirmelerle ulaşılmıştır. 35 yıllık süre zarfında ise toplam 13 F4 kazası(2012 de bir RF-4E Suriye tarafından füze ile vurulmuştur,13’e dahildir.) meydana gelmiş ve toplam 12 pilotumuz şehit olmuştur. Son 5 kaza ve açıklamaları şu şekildedir;
3 Ekim 2011: 173. Filo’ya ait RF-4E, Konya’da yapılan tatbikatta düştü. Kazada Binbaşı Serdar Kandemir ve Üsteğmen Engin Kayadibi şehit oldu.
22 Haziran 2012: 173. Filo’ya ait RF-4E uçağı Akdeniz açıklarında Suriye tarafından atılan füze ile düşürüldü. Kazada Yüzbaşı Gökhan Ertan ile Teğmen Hasan Hüseyin Aksoy şehit oldu.
30 Eylül 2013: Sivas’ın Kangal ilçesi yakınlarında düşen 173. Filo’ya ait RF-4E uçağında Binbaşı Serdar Çeliker, Yüzbaşı Fatih Tüm atlayarak kurtuldu.
24 Şubat 2015: Malatya’dan havalanan ikili RF-4E kolu havada çarpıştı. Uçakta bulunan dört pilot şehit oldu.
5 MART 2015: Konya’da F4-E savaş uçağı düştü 2 pilot şehit oldu. (Genelkurmay SAM kaçış eğitimi esnasında düştüğünü söyledi)
Görüldüğü üzere son iki kaza 10 günlük bir süre zarfında gerçekleşmiş ve 6 pilotumuz şehit olmuştur. Bu olayla Türkiye’de F-4’lere halk arasında uçan teneke denmeye başlamıştır. Bunun üzerine dönemin başbakanı Ahmed Davutoğlu gerekirse tüm F4 uçuşların tümüyle durdurulabileceğini söylemiştir. Yine dönemin savunma bakanı İsmet Yılmaz Türk halkında F4’lere karşı güvenin kalmadığını dahi söylemiştir.11 Mart 2015 tarih’inde ise dönemin Muharip Hava Kuvvet. Kom. Abidin Ünal ise yaşanan olaylar hakkında: ‘’RF-4E uçaklarının uçuşunu durduruyoruz. Yarın Hava Kuvvetleri Komutanımız ve ben, bir RF-4E uçağıyla uçacağız ve kapanış seremonisi yaparak bu uçaklarımızı tarihe ve Hava Kuvvetlerimizin şanlı tarihine mal edeceğiz, bu noktaya geldik.” açıklamasını yapmıştır. Bu olaylardan sonra çoğu F4 filosu kapatıldı bazı filolar başka filolara kaydırıldı. Günümüzde ise 111. Filo(Panterler) ve 171. Filo (Korsan) halen Hava Kuvvetleri’nde hizmet etmektedir.Bu uçaklarda F-35 ‘lerin gelmesiyle hizmet dışı kalacaktır.
KORSAN FİLO’YA AİT F4-E 2020 – (Resim Cem Doğut’a aittir)
PANTERLER FİLO’YA AİT F4-E 2020 (Resim Cem Doğut’a aittir)
KAYNAKLAR
-TÜRK HAVA KUVVETLERİ
-SİYAH – GRİ – BEYAZ
-DÖNEMİN GAZETE HABERLERİ
-TEYYARECİ
