Füzelerden kaçmak mümkün müdür ? Mümkün değil midir ? Dilerseniz bugün bu soruların cevaplarına bakalım.
Öncelikle füzelerden kaçmak mümkündür. Hatta füze ile uçak arasındaki mesafeye göre, ateşlenen füzenin cinsine göre, güdüm sistemine göre füzeden kaçmak çok kolay olabilir ama tabii ki tam tersi çok zor da olabilir. Bu tamamen havada o anda yaşanan birçok olaya, irtifa, rüzgar, uçağın füzeye göre açısı, füzenin uçağa göre geliş açısı vs gibi birçok değişkene bağlıdır.
(Orta-Uzun Menzilli AIM-120 füzesi ateşleyen bir F-35)
Füzeden kaçmak için ise uygulanacak birkaç yol vardır. Bunlar çeşitli kaçınma manevraları, Chaff/Flare gibi mukavemet edecek koruma sistemleri ve Jammer podları gibi elektronik harp sistemleridir. Yalnız şunun altını özellikle çizmek gerekir ki; bu sistemler tek başına değil koordineli bir biçimde hepsi kullanılarak etkili olabilir. Günümüz hava-hava veya kara-hava füzelerinin teknolojik olarak çok geliştiğini göz önünde bulundurursak bu da normal bir şeydir. Yani örnek vermek gerekirse Bir F-16 düşünelim. Bu uçağa bir ısı güdümlü füze ateşlenmiş olsun. Bu uçak dümdüz giderken sadece Flare atarak bu füzeden kurtulamaz. Mutlaka kaçınma manevraları yapması lazım. Hatta şunu bile söyleyebiliriz ki kaçınma manevraları esasında füzelerden kurtulmak için ana yoldur. Chaff/Flare ve Jammer podları bu manevralar sırasında destek amaçlı kullanılır. Yani kaçınma manevrası yapan bir uçak Chaff/Flare atarak manevralarını desteklemiş olur.
(Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığına bağlı F-16 Savaş Uçaklarımız Flare atarken)
Yapılacak Manevralar da atılan füzelerin güdümüne ve aradaki mesafeyi dikkate alınarak yapılır. Bunu spesifik olarak şöyle açıklayabiliriz: füzelerin farklı güdüm sistemleri ve bu sistemlere bağlı olarak hedeflerini farklı şekilde takip etme kıstasları vardır. Bazı füzeler direkt olarak hedefinin izlediği rotayı izleyerek hedefini takip eder. Güdüm sistemleri ve başka özellikleri farklı olan gelişmiş diğer füzeler ise hedefinin izlediği yolu analiz eder ve bir adım sonrasını hesaplayarak tahmini bir rota oluşturur. Oluşturulan bu rota içerisinde mümkün olan en kısa mesafeli buluşma noktası tespit edilir ve füzeler hedefinin üstüne değil direkt olarak hedefiyle bulaşacağı noktaya uçar, kestirmeden gider yani.
(IDEF 17 fuarında sergilenen yeni geliştirilen Türk Füzeleri: Gökdoğan ve Bozdoğan)
İşte bu gibi durumlarda standart olarak uygulanan birkaç önlem manevrası vardır.Basite indirgenemediği için yani herkesin anlayacağı bir dilde anlatılması çok zor olduğu için bu manevraların özelliklerini sizlere anlatamayacağım. Ancak şöyle özetleyebilirim ki manevraların amacı düşman unsura ve füzeye karşı “Kilit Kırmak” maksadıyla dönüşler yapmak, dalış tırmanış yapmak, uçak ile üzerine gelen füzenin veya düşman unsurun arasına belli bir açıyı koruyacak şekilde uçmak şeklinde özetleyebilirim. Dalış Tırmanış yapmak, sağa sola dönmek, yatay eksende ve dikey eksende daireler çizmek ve benzeri manevralar yapmak kilit kırmanın yanında hedefine yaklaşan füzenin enerjisini tüketmek için de yapılabilir. “Hava savaşı bir enerji savaşıdır.” dolayısıyla motoru yalnızca belli bir süre (birkaç saniye) çalışacak füzelerden kurtulmanın temel mantığı o füzenin takat enerjisini bitirmektir. Basitçe bir örnekle göz önünde canlanabilecek şekilde izah edersek: aktif radar güdümlü yani kestirmeden giden bir füze bir uçağı hedef almış olsun. Aktif radar güdümlü füzenin kestirmeden gittiğini biliyoruz yani hedefini takip etmiyor direkt olarak hedefiyle bulaşacağı noktaya gidiyor. Bu durumda uçağın hızlı bir biçimde füzeyi arkasına alıp ufak ufak sağa sola dönüşler yaparak, küçük açılarla dalış tırmanışlar yaparak füzenin enerjisini tüketmesini sağlaması gerekiyor. Mantık olarak uçağın yapacağı 10-20 derecelik bir dönüş füzede 30-40 derece olarak vuku buluyor veya 10 derecelik bir tırmanış, füze için 20-30 derecelik bir tırmanış anlamına geliyor.
(ABD menşeili AN/ALQ131(V) isimli ECM (Jammer) Podu)
Yalnız burada defaatle altını çizmek istediğim yanlış bilinen ve yanlış yorumlanan bir algı var. Savaş uçakların seyir hızları 900 km civarındadır. Maksimum hızları 2000+ hatta 2500+ km olabilir ancak seyir hızları 900 km civarındadır. Füzelerin ise hızları 3000+ / 3500+ / 4000+ ve daha fazlasıdır. Yani “FÜZELERDEN ARKAYI DÖNÜP GAZI KÖKLEYEREK KAÇILMAZ !” Ancak arada büyük mesafelerin olduğu durumlarda bu yöntem işe yarayabilir. Bunun dışında bir füzeden hız yolu ile kaçmaya çalışmak, bir insanın bir kurttan hatta kimi zaman bir çitadan koşarak kaçmaya çalışması gibidir. Füzeden manevra yapmadan, koruyucu önlemleri devreye sokmadan kaçılmaz !
Dolayısıyla bu bağlamda uçakların maksimum hızlarına bakarak bu hızlı bu yavaş demek, maksimum hızını seyir hızı zannetmek, uçakların yakıt durumu, irtifa ve hava koşulları gibi dinamikler fark etmeksizin dümdüz uçarken bile her zaman o hızlara çıkabileceğini düşünmek çok hatalı bir algıdır. Misal bir F-16 sesin 2 katına yani Mach 2’ye yani 2100+km ye çıkabilir. Ancak bu hıza en az 10-15 kilometrelik bir irtifadan yakıt dışında herhangi bir yükü olmadan (uçağın kanat altlarında falan hiçbir şey olmadan) gazı kökleyip yere doğru dalarak ulaşabilir. Standart bir yükleme ile bir F-16 düz uçuş sırasında ne kadar gazı köklesede Mach 1 yani ses hızını ancak bir miktar geçebilir. Bunun dışında yukarıda dediğim gibi olmadıktan sonra ibre görse görse en fazla 1700-1800 km civarlarını görür. Bunun daha üstü imkânsız gibi bir şeydir. F-16 haricinde diğer uçaklar içinde aynısı geçerlidir. Standart yükleme ve düz uçuş ile maksimum hızlarına bağlı bir oranda ancak belli bir miktar hız yapabilirler.
Vel-hasıl bir F-15 3000 km hız ile uçmaz. Bir F-16 2000 km hız ile uçmaz. F-35 1800 km hız ile uçmaz. Kaldı ki zaten uçaklar bu hızlara ulaşmak için Allah ne verdiyse gazı sonuna kadar açtıklarından dolayı tonlarca yakıtı çok kısa sürede harcarlar. Misal kanat altlarında ek yakıt tanklı bir F-16 son gazla ancak 15 dk civarında uçabilir. Tankları çıkarsak bu süre 7-8 dk civarına iner. Yani uçakların bu hızlarda gitmeleri teknik olarak da çok zordur. İşte Bu yakıt sarfiyatından dolayı uçaklar aşağı yukarı yolcu uçakları ile aynı hızlarda seyir ederler… Bundan kelli de özellikle belirttiğim gibi füzelerden veya düşman unsurlarından bu şekilde kaçmak mümkün değildir !
Günümüz Hava Savaşları işte kısaca bu şekildedir.
Abdullah BEKCİ – #SavaşanŞahin
